کلسیم برای عملکرد صحیح اعصاب، سلول‌ها، عضلات و استخوان‌ها لازم است. اگر خون به اندازه کافی ذخیره کلسیم نداشته باشد، در این صورت مقداری کلسیم از استخوان برداشت می‌شود و در نتیجه استخوان ضعیف می‌گردد.
در چه مواردی از مکمل کلسیم باید استفاده کرد؟
مکمل (قرص) کلسیم برای درمان افرادی که کلسیم خونشان پایین است و کسانی که از راه رژیم غذایی به مقدار کافی کلسیم بدست نمی‌آورند، استفاده می‌شود.
برای درمان بیماری‌هایی که کلسیم بدن در آنها پایین است، نیز استفاده می‌شود، مثل پوکی استخوان (استئوپرز)، ضعیف شدن استخوان (استئومالاسی یا ریکتز)، کاهش فعالیت غده پاراتیروئید و بیماری عضلانی (تتانی).
مکمل کلسیم برای افراد خاصی نیز تجویز می‌شود، مثل زنان باردار، شیرده، زنان یائسه، استفاده کننده‌های داروی فنی‌توئین، فنوباربیتال و پردنیسون.
مکمل کلسیم را چگونه باید مصرف کرد؟
مکمل کلسیم را با غذا مصرف کنید. اگر مکمل شما از نوع کربنات و سیترات باشد، می‌توانید با غذا و یا بدون غذا مصرف کنید. اگر مقدار مصرفی شما بیشتر از 600 میلی گرم در روز است، برای جذب بهتر، آن را به چند قسمت تقسیم کنید.
اثرات جانبی مکمل کلسیم
یبوست و دل‌درد، تهوع و استفراغ، کاهش اشتها، کمبود وزن غیرطبیعی، تغییر روحیه، درد استخوان، درد عضله، سردرد، افزایش تشنگی، افزایش ادرار، ضعف و خستگی بیش از حد. ممکن است به مکمل کلسیم، آلرژی نیز پیدا کنید. آلرژی دارای علائم: خارش، التهاب گلو، زبان و صورت، سرگیجه و سخت نفس کشیدن است. اگر هر کدام از این علائم در شما به وجود آمد، فورا به پزشک مراجعه کنید.
شما می توانید این علائم را با نوشیدن آب به همراه مکمل کلسیم و وارد کردن مقداری فیبر به رژیم غذایی‌تان کم کنید.
قبل از دریافت مکمل کلسیم، اگر دچار علائم زیر هستید، به پزشکتان بگویید:
اگر آلرژی به این مکمل دارید، اگر کلسیم خونتان بالاست (هایپرکلسیمیا)، دچار بیماری کلیه، سنگ کلیه، فقدان و یا کمبود اسید معده (آکلروهیدریا)، بیماری قلبی، بیماری پانکراس، بیماری تورم و التهاب در ریه و گره‌های لنفاوی (سارکوئیدوز)، سوء‌تغذیه، فنیل کتونوری و دیگر بیماری‌هایی هستید که باید از نظر مصرف آسپارتام در محدودیت باشید.
اگر شما باردار و یا شیرده هستید، نیز به پزشکتان بگویید، زیرا مکمل کلسیم وارد شیر مادر می‌شود.
کافئین و کلسیم
دریافت کافئین، موجب خروج کلسیم می‌شود. به طور کلی، یک لیوان قهوه (150 میلی گرم) موجب از دست دادن کلسیم از راه ادرار به میزان 5 میلی گرم می‌شود. شما می‌توانید حداقل نیم ساعت قبل و یا بعد از مصرف مکمل کلسیم، قهوه و یا مواد کافیئن‌دار مثل نوشابه سیاه و چای بنوشید.
سدیم و کلسیم
هر یون سدیم که وارد بدن می‌شود، یون کلسیم را دفع می‌کند. پس، سدیم (نمک) زیاد می‌تواند مشکلاتی ر برای استخوان‌ها به وجود آورد.
کلسیم و فسفر
برای جذب بهتر کلسیم، باید مقدار کلسیم و فسفر در حد مناسب باشند. حد مناسب این دو عنصر (نسبت کلسیم به فسفر) باید 2 به 1 و یا 1 به 1 باشد. حال اگر مقدار زیادی فسفر نسبت به کلسیم مصرف کنیم و نسبت 1 به 2 شود، مانند رژیم‌های پروتئینی و یا استفاده بیش از حد از نوشابه‌های کربنات‌دار، باعث افزایش خروج کلسیم و فسفر از بدن می‌شویم.
اگر شما در حال درمان کم‌کاری تیروئید هستید، مکمل کلسیم مصرف نکنید. مکمل کلسیم می‌تواند با جذب و استفاده از داورهای درمان تیروئید، تداخل پیدا کند
کلسیم و مشکلات قلبی
برخی از پزشکان بر این باورند که مکمل کلسیم می‌تواند مشکلات قلبی را به وجود آورد، در حالی که برخی دیگر این نظریه را قبول ندارند.
آنها که این نظریه را باور دارند، بر این عقیده‌اند که مکمل کلسیم می‌تواند سدهای چربی را در رگ‌ها به وجود آورد و این خود یعنی آترواسکلروزیس (تصلب شرایین) یا مشکلات قلبی-عروقی.
در سال 2011، یک گروه تحقیقاتی در دانشگاه نیوزلند، داده‌های خود را مبنی بر اثر مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D بر بیماری قلبی ارائه دادند. آنها بر روی 29000 زن این آزمایش را انجام دادند. این نتیجه به دست آمد که مصرف مکمل کلسیم (با ویتامین D یا بدون آن) خطر بیماری قلبی را 25 درصد و سکته قلبی را 15 درصد افزایش می‌دهد. این یافته نشان می‌دهد که خطر ابتلا به مشکلات قلبی اهمیت بیشتری نسبت به مزایای مصرف مکمل کلسیم دارد.
کلسیم و کاهش وزن
تحقیقات در سال 2000 نشان داد که مصرف 3 تا 4 لیوان محصولات لبنی کم چرب می‌تواند به عنوان چربی‌سوز خوبی برای شما باشد. کلسیم ذخیره شده در سلول‌های چربی، نقش مهمی را در ذخیره و شکستن سلول‌های چربی دارا است.
کلسیم و سرطان روده
مصرف روزانه مکمل کلسیم، جلوگیری از بواسیر و به تبع آن جلوگیری از سرطان روده بزرگ می‌کند. در این تحقیق آمده است که کلسیم کربنات دارای مقدار کمی کلسیم، ولی کلسیم سیترات دارای مقدار بیشتری کلسیم می‌باشد.
کلسیم و سرطان سینه
کلسیم موجب تعمیر DNA می‌گردد. این نکته بسیار مهم است، زیرا که DNA حاوی بیش از 200 نوع پروتئین است و اگر تعمیر نشود، موجب بروز سرطان خواهد شد.
کلسیم و تداخلات تیروئید
اگر شما در حال درمان کم‌کاری تیروئید هستید، مکمل کلسیم مصرف نکنید. مکمل کلسیم می‌تواند با جذب و استفاده از هورمون‌های تیروئید (به شکل دارو)، تداخل پیدا کند. پس بهتر است بین مصرف مکمل کلسیم و داروهای هورمون تیروئید 6 تا 12 ساعت فاصله باشد، زیرا در این صورت، هورمون فرصت کافی برای جذب دارد.
کلسیم و صرع
برای کنترل صرع، مصرف مکمل کلسیم، منیزیوم و سدیم لازم است.
تداخلات دارویی
کلسیم با داروهای زیر تداخل دارد: دیگوکسین، فسفات سدیم سلولز، کلسیم استات و دیگر داروهای باندشونده به فسفات.
کلسیم باعث کاهش جذب داروهای زیر می‌شود: بیس فسفانات، آنتی بیوتیک تتراسایکلین، استراموستین، لوتیروکسین و آنتی بیوتیک quinolone مانند: سیپروفلوکسین و لووفلوکسین.
پس بهتر است با پزشک خود درباره داروهایی که مصرف می‌کنید، صحبت کنید.
عوارض مصرف بیش از اندازه
اگر مکمل کلسیم را بیش از اندازه مصرف کنید، علائمی از قبیل: تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، تغییر روحیه، سردرد، ضعف و خستگی را خواهید داشت.
منابع غذایی کلسیم
لبنیات، سبزیجات برگ سبز، بروکلی، اسفناج و منابع غذایی غنی شده با کلسیم.
ویتامین D کمک به جذب بهتر کلسیم می‌کند. منابع غذایی ویتامین D: غذاهای غنی شده با ویتامین D، تخم مرغ، کره حیوانی، روغن کبد ماهی، جگر مرغ و ماهی‌های چرب.
ویتامین D در اثر تابش اشعه خورشید در بدن ساخته می‌شود
استفاده‌ی بی‌رویه از میان وعده‌های غیر خانگی مانند انواع کیک، بیسکویت، آب‌میوه صنعتی، شکلات و آب‌نبات موجب اضافه وزن دانش آموزان می‌شود .
بسیاری از والدین با شروع فصل بازگشایی مدارس، با مشکل تغذیه فرزند خویش در این دوران روبه رو می‌شوند، زیرا در این دوران، بچه‌ها مدت زمان زیادی را در خارج از خانه می‌گذرانند؛ از این رو نظارت بر تغذیه کودکان بسیار دشوار است. به علاوه مواد غذایی مورد نیاز بدن کودک با توجه به افزایش فعالیت‌های فیزیکی و ذهنی وی تغییر می‌کند .
یافته‌های پژوهشگران نشان می‌دهد، بسیاری از مشکلات آموزشی نظیر عدم تمرکز حواس یا اختلالات یادگیری از تغذیه ناصحیح بچه‌ها ناشی می‌شود و به همین دلیل، لزوم به کارگیری یک برنامه غذایی صحیح بیش از پیش نمایان می‌شود. آن چه در ادامه می‌آید مطلبی است که به مناسبت بازگشایی مدرسه‌ها و در ارتباط با تغذیه‌ی دانش‌آموزان فراهم شده است .
* یک تغذیه خوب با اولین وعده غذایی روز آغاز می‌شود. کودکان معمولاً به دلایل گوناگون از خوردن صبحانه امتناع می‌کنند. در اولین گام سعی کنید برنامه صبحانه را طوری تنظیم کنید که زمان کافی برای خوردن این وعده غذایی در اختیار داشته باشید. در ضمن، خوردن صبحانه به همراه سایر اعضای خانواده نیز کودک را به این امر تشویق می‌کند. به طور کلی یک دانش آموز برای شروع روز به مقداری کالری نیاز دارد که این مقدار کالری، می‌تواند از طریق نان، پنیر بدون چربی، گردو، غلات و شیر تأمین بشود. کودکان باید روزانه حداقل 2 لیوان شیر بخورند. اگر فرزند شما از خوردن شیر امتناع می‌کند، می‌توانید از جایگزین‌هایی مثل فرنی و شیربرنج که حاوی شیر هستند، استفاده کنید. در مجموع به یاد داشته باشید که صبحانه در حدود 25 درصد از انرژی روزانه بدن را تأمین می‌کند .
* کودکانی که در نوبت بعد از ظهر به مدرسه می‌روند، معمولاً یکی از دو وعده‌ی غذایی صبحانه و ناهار را حذف می‌کنند. سعی کنید هیچ گاه یک وعده غذایی را حذف نکنید؛ زیرا احساس گرسنگی شدید، فرد را مجبور می‌کند که در نوبت غذایی بعدی بیش از اندازه غذا بخورد .
در رژیم غذایی دانش آموزان معمولاً مقادیر زیادی فرآورده‌های غلات وجود دارد
اما اغلب این فرآورده‌ها شامل شیرینی، کیک‌های صبحانه، غلات شیرین شده و
غلات تصفیه شده‌ی دیگر است که قند و چربی زیادی دارند و مصرف بی رویه‌ی
آنها سبب اضافه وزن می‌شود
* گلوکز، عنصری مهم در تأمین انرژی مورد نیاز برای انجام فعالیت‌های ذهنی و فیزیکی است. این عنصر در عسل، نان و غلات به وفور یافت می‌شود .
* میان وعده را فراموش نکنید. کودکان علاقه عجیبی به خوردن تنقلات دارند. از سوی دیگر بسیاری از والدین نیز ترجیح می‌دهند به جای تهیه میان‌وعده‌های غذایی سالم در منزل، با دادن پول به فرزندانشان، از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنند. اما مواد غذایی نظیر پفک، چیپس، بیسکویت و ... هیچ گاه نمی‌توانند مواد مورد نیاز بدن را تأمین کنند. برعکس افزایش روزافزون کودکان مبتلا به چاقی، یکی از مهم‌ترین عوارض مصرف این مواد است. به جای استفاده از این مواد از تکه‌های میوه، خشکبار و ... به عنوان میان وعده استفاده کنید .
* اگر ناچار هستید به عنوان میان وعده یا ناهار از ساندویچ سوسیس و کالباس استفاده کنید، سعی کنید بیشتر حجم ساندویچ را با سبزیجاتی مثل کاهو و گوجه فرنگی پُر کنید و به جای استفاده از سس مایونز چرب، از سس‌های خانگی متشکل از ماست و روغن زیتون استفاده کنید.
* با توجه به تغییر ساعت کاری مدارس، امروزه بیشتر کودکان مجبورند در مدرسه ناهار بخورند. این امر سبب رواج استفاده از غذاهای فوری در میان کودکان شده است که با شیوع دیابت، فشار خون بالا و سکته در سنین بزرگسالی ارتباط تنگاتنگ دارد. این وعده غذایی حتماً باید شامل برنج، حبوبات و سبزیجات باشد.
در ضمن مصرف کلسیم را فراموش نکنید. کودکان بین 6 تا 12 سال باید روزانه 3 بار مواد لبنی مصرف کنند. مصرف مواد حاوی کلسیم به خصوص برای دختربچه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ زیرا کمبود کلسیم در سنین بزرگسالی به بروز پوکی استخوان منجر می‌شود.
* فسفر می‌تواند نقش اساسی در حفظ سلامت و درمان ضعف فکری داشته باشد؛ از این رو برای عملکرد مغز کودک به خصوص در هنگام درس خواندن می‌توانید از خشکبار، مغز بادام، پنیر، شیر و زرده تخم مرغ استفاده کنید.
* پتاسیم باعث بهبود عملکرد مغز و تقویت ماهیچه‌ها می‌شود. پتاسیم معمولاً در همه مواد غذایی به خصوص موز، مرکبات و حبوبات یافت می‌شود.
استفاده از میان وعده‌های غیر خانگی موجب اضافه وزن دانش‌آموزان می‌شود
دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد: در رژیم غذایی دانش آموزان معمولاً مقادیر زیادی فرآورده‌های غلات وجود دارد اما اغلب این فرآورده‌ها شامل شیرینی، کیک‌های صبحانه، غلات شیرین شده و غلات تصفیه شده‌ی دیگر است که قند و چربی زیادی دارند و مصرف بی رویه‌ی آنها سبب اضافه وزن می‌شود.
بنابراین گزارش، والدین باید دقت کنند تا غلات کامل را در اختیار کودکان و نوجوانان خود قرار دهند زیرا نسبت به غلات تصفیه شده، فیبر، ویتامین و مواد معدنی بیشتری دارند و نان سنگک و ماکارونی سبوس دار نمونه‌های محصولات تهیه شده از غلات کامل هستند.
کودکانی که در نوبت بعد از ظهر به مدرسه می‌روند، معمولاً یکی از دو وعده‌ی غذایی صبحانه و ناهار را حذف می‌کنند. سعی کنید هیچ گاه یک وعده غذایی را حذف نکنید؛ زیرا احساس گرسنگی شدید، فرد را مجبور می‌کند که در نوبت غذایی بعدی بیش از اندازه غذا بخورد.
این گزارش می‌افزاید: لبنیات نیز منابع بسیار خوب کلسیم هستند که در محکم سازی استخوان‌ها به ویژه در دوران رشد اهمیت بسیار زیادی دارند، به همین دلیل باید توجه خاصی به این دسته مواد در رژیم غذایی روزانه کودکان و نوجوانان شود. گفتنی است، از آنجا که میزان چربی‌های اشباع در محصولات لبنی بالا است توصیه می‌شود از محصولات لبنی پرچرب استفاده نشود. شیر، ماست و انواع پنیر به همراه نان از میان وعده‌های مناسب برای دانش‌آموزان هستند.
بنا بر اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه، مغزها نیز میان وعده‌های مناسبی هستند و در عین حال از کالری قابل توجهی برخورداند و در کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن و چاق باید در مصرف مغزها احتیاط کرد. بهتر است از مغزهای شور استفاده نشود